Umowa o dzieło jest jedną z najpowszechniejszych w obrocie. Jej efektem jest – jak sama nazwa wskazuje – dzieło, które bardzo często bywa utożsamiane z utworem. Sama umowa o dzieło jest również popularna w branży kreatywnej. Większość twórców ma z nią regularną styczność. W związku z tym warto poznać prawne podstawy na temat tego co powinna zawierać umowa, czego może dotyczyć i jaka jest jej relacja z prawem autorskim.
Przedmiot umowy o dzieło
Podstawowe kwestie związane z umową o dzieło zostały uregulowane w kodeksie cywilnym. Wskazuje on, że przyjmujący zamówienie, czy też wykonawca, zobowiązuje się do wykonania (sporządzenia, przygotowania) oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Nie jest to więc co do zasady umowa dotycząca stałej, czy też dłużej współpracy.
Definicja dzieła
Umowa powinna szczegółowo opisywać dzieło i zawierać jego specyfikację. Możliwe jest wykonanie dzieła w postaci materialnej – np. scenariusz spektaklu teatralnego lub niematerialnej (np. wygłoszenie wykładu). Dziełem może być zarówno stworzenie czegoś (np. wykonanie zdjęć) jak i dokonanie przeróbek (np. poprawki krawieckie). Istotne jest, aby dzieło było określone w umowie (lub załącznikach do niej) oraz mogło zostać poddane tzw. testowi na istnienie wad – czyli odstępstw od zamówienia.
Umowa o dzieło a prawo autorskie
Już z definicji podanej wyżej wywnioskować można, że dzieło może ale nie musi być utworem w rozumieniu prawa autorskiego. Wszystko zależy od tego, czy posiadać będzie cechy niezbędne dla twórczości objętej ochroną prawnoautorską. Jeżeli tylko posiada tzw. „twórczy pierwiastek”, a więc jest efektem, przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze to jak najbardziej. Aby lepiej zobrazować różnicę posłużmy się przykładem. Przedmiotem umowy o dzieło może być np. wykonanie szafy na podstawie dokładnie wskazanych parametrów, projektu. Będzie to efekt pracy odtwórczej i rzemieślniczej, a więc nie uzyska statusu utworu.
Umowa o dzieło – forma
Co do zasady możliwe jest zawarcie umowy o dzieło w dowolnej formie. Oznacza to, że z kontrahentem umówić możesz się np. mailowo czy telefonicznie. Jeżeli jednak umowa dotyczyć ma utworu i przeniesienia na zamawiającego autorskich praw majątkowych, to musi zostać zawarta w formie pisemnej. Inaczej do skutecznego przeniesienia praw po prostu nie dojdzie i w tej części wasza umowa nie będzie ważna. Tym niemniej, zdecydowanie zaleca się aby nawet umowa o dzieło niedotycząca utworu zawierana była w formie pisemnej – aby w przyszłości nie powstawały żadne ewentualne wątpliwości.
Umowa o dzieło a prawo autorskie
Częścią umowy o dzieło, która dotyczyć ma stworzenia utworu powinny być postanowienia dotyczące przeniesienia praw autorskich. Nie trzeba więc zawierać w tym celu osobnej umowy. O kwestiach z tym związanych pisaliśmy na blogu we wpisie pod tytułem: Nabycie praw autorskich.
Krótko jedynie przypomnijmy, że najważniejsze jest tu wskazanie pół eksploatacji utworu, tj. sposobów wykorzystania utworu (więcej na ten temat we wpisie Pola eksploatacji)
Umowa o dzieło – niezależność wykonawcy
Generalnie wykonawca dzieła nie jest związany instrukcjami zamawiającego i powinien wykonać je niezależnie, na podstawie specyfikacji dzieła. Jednocześnie, możliwe jest wprowadzenie mechanizmu poprawek i zmian, których może domagać się zamawiający. Procedura tych poprawek powinna zostać uregulowana dosyć szczegółowo – w tym włączyć należy m.in. terminy na zgłoszenie i akceptację zmian oraz ewentualne dodatkowe wynagrodzenie.
Wynagrodzenie w umowie o dzieło
Strony mogą uregulować kwestię wynagrodzenia właściwie dowolnie. Często wybieranym wariantem jest wypłacanie wynagrodzenia na poszczególnych etapach realizacji umowy. Co ważne, wykonawca co do zasady powinien we własnym zakresie zaopatrzyć się w odpowiednie narzędzia do wykonania umowy. Można ustalić, że zamawiający pokryje koszt materiałów i narzędzi lub dostarczy je wykonawcy. Oczywiście najważniejsze jest jednak precyzyjne wskazanie wysokości wynagrodzenia i terminu jego zapłaty.
Oznaczenie stron
Sporządzając umowę warto przywiązywać uwagę do jej aspektów mocno technicznych – przede wszystkim określenia stron oraz osób kontaktowych. Wbrew pozorom spory na tym polu nie należą do rzadkich – nazwiska i firmy przedsiębiorców bywają przecież podobne a czasem jedna literówka zmienia wszystko.
Umowa o dzieło powinna zostać zawarta na piśmie jeżeli dotyczyć ma również przeniesienia praw autorskich do utworu. Musi dokładnie okreslić, oznaczyć dzieło oraz uregulować kwestie związane z terminami wykonania, wynagrodzeniem, przekazaniem dzieła. Wprowadzić do niej można m.in. kary umowne, postanowienia dotyczące poufności i zakazu konkurencji.
Elementy dodatkowe umowy
Poza elementami koniecznymi, bez których umowa w zasadzie nie istnieje, możliwe jest także wprowadzenie dodatkowych postanowień. Popularność wciąż zyskują klauzule dotyczące poufności i ochrony tajemnic przedsiębiorstwa oraz zakazu konkurencji. Osobną kwestią są kary umowne, które wprowadzić można m.in. za złamanie zasad poufności lub zakazu konkurencji lub przekraczanie terminów określonych w umowie.

Jest mi niezmiernie miło, że trafiłeś na mojego bloga. Nazywam się Edyta Duchnowska i jestem radcą prawnym i prowadzę Kancelarię Radcy Prawnego Edyta Duchnowska. Jeżeli masz jakieś pytania to możesz do mnie napisać: edyta@duchnowska.pl albo zadzwonić 602378913.
Brak komentarzy