Zgoda na wykorzystanie wizerunku

Wyrażenie „wizerunek” jest w ostatnim czasie bardzo popularne. W wielu przypadkach wykorzystuje się go wręcz jako towar i nie ma w tym nic dziwnego – produkty oznaczone wizerunkiem znanych osób są zazwyczaj chętnie kupowane. Popularna twarz uwiarygadnia produkt a jednocześnie za niego w pewien sposób ręczy. Nie trzeba jednak być celebrytą, gdyż wizerunek posiada każdy z nas. Jest on szczególnie istotny dla osób wykonujących fotografię i produkujących filmy. Czy jednak prawidłowo rozumiesz to pojęcie? Czy zgoda na wykorzystanie wizerunku zawsze jest niezbędna?

Czym jest wizerunek?

Co ciekawe wizerunek nie jest w zasadzie pojęciem zdefiniowanym. I to pomimo tego, że pojawia się zarówno w kontekście dóbr osobistych w kodeksie cywilnym jak i w ustawie o prawie autorskim. Za „wizerunek” przyjmujemy więc odwzorowanie podobizny, bez względu na technikę wykonania. Może być on sfotografowany, sfilmowany, narysowany itd. Co istotne, wizerunek posiada jedynie człowiek – nie ma go np. zwierzę, rzecz czy też osoba prawna. Wizerunek chroniony jest zarówno jako dobro osobiste jak i na podstawie przepisów prawnoautorskich.

Zgoda na wykorzystanie wizerunku

Zasadą jest, że rozpowszechnienie cudzego wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Oczywiście w przypadku dzieci zgodę wyrażają rodzice. Zgoda może być udzielona co do zasady w dowolnej formie, także ustnej. Oczywiście warto uzyskać zgodę na piśmie, tak aby nie było żadnych wątpliwości co do jej istnienia, momentu udzielenia i zakresu. Zgoda powinna być wyraźna i jednoznaczna – nie można jej bowiem, co do zasady, domniemywać. Jak zostało podniesienie we wstępie – każdy człowiek posiada wizerunek. Zgodę powinno się więc uzyskiwać zarówno od osób pozujących zawodowo jak i amatorów oraz niejako przypadkowych.

Czym jest wykorzystanie wizerunku?

Ważne by pamiętać, że wizerunek chroniony jest w kontekście jego wykorzystania, tj. rozpowszechniania. Może dokonać się ono w zasadzie każdą drogą – za pośrednictwem telewizji, prasy, Internetu czy publicznie wywieszonego plakatu lub ogłoszenia. Istotne by stworzyć możliwość do zapoznania się z wizerunkiem bliżej nieokreślonemu gronu osób. Samo utrwalenie cudzego wizerunku nie wymaga więc zgody tej osoby, o ile nigdy nie zostanie wykorzystany. Warto jednak pamiętać, że takie działanie może prowadzić do naruszenia prawa do prywatności.

Wizerunek a ochrona danych osobowych

Bardzo ważne jest aby pamiętać, że wizerunek zaliczany jest do danych osobowych. Jeżeli zamierzasz np. rozpowszechniać wykonane przez siebie zdjęcia to musisz spełnić obowiązek informacyjny wobec osób, których wizerunek utrwalasz. Musisz więc podać informacje dotyczące ciebie jako administratora w tym dane kontaktowe, podstawa i cel przetwarzania danych itd. W wielu przypadkach konieczne może być również wymagane otrzymanie dodatkowej zgody na przetwarzanie danych osobowych.

Zgoda na wykorzystanie wizerunku a wynagrodzenie

Zgoda na wykorzystanie wizerunku nie jest wymagana wtedy, gdy otrzymała wynagrodzenie za pozowanie, chyba, że zastrzegła ona inaczej. Jeżeli więc sfotografujemy modela, który trzymał za to wynagrodzenie, to co do zasady uzyskujemy zgodę na rozpowszechnianie jego wizerunku. Oczywiście mimo to warto spisać umowę na taką okoliczność, zwłaszcza, ze może dojść do sporu co do zakresu zgody.

Zgoda na wykorzystanie wizerunku osoby będącej „szczegółem”

Co w sytuacji, w której sfilmujesz trybuny stadionu sportowego? Czy potrzebujesz zgody każdego z kibiców? Okazuje się, że nie. Nie wymaga się zgody na rozpowszechnianie wizerunku, jeżeli stanowi on jedynie część całości, bez której nie zostanie utracony charakter, cel i przeznaczenie całego utworu. Ważne też, by wizerunek w tym wypadku nie był eksponowany. Oczywiście wszystko to jest kwestią bardzo trudno do jednoznacznego określenia i w każdej sprawie powinno być badane osobno.

Zgoda na wykorzystanie wizerunku osoby powszechnie znanej

Co do zasady nie potrzebujesz zgody na wykorzystanie wizerunku osoby powszechnie znanej. Jest jednak jeden warunek – wizerunek musiał zostać utrwalony w związku z pełnieniem przez nią swojej funkcji. Sfotografowanie piosenkarza robiącego zakupy z pewnością nie zostanie tak zakwalifikowane. Nie przyjęto definicji takiej osoby, jednak możemy przyjąć, że jest nią osoba sprawująca funkcje polityczne lub społeczne, rozpoznawalna poza własnym środowiskiem ze względu na jej działalność – np. artystyczną czy sportową. Taką osoba może być również „zwykły” człowiek, na co dzień nierozpoznawalny, który jednak rozpoznawalność zyskał w związku z określonym zdarzeniem. Nie wymaga się przy tym rozpoznawalności na szczeblu krajowym, a jedynie lokalnym.

Wizerunek to odwzorowana dowolną techniką podobizna człowieka. Co do zasady potrzebujesz zgody na wykorzystanie i rozpowszechnianie wizerunku – istnieją jednak w tym zakresie wyjątki. Zgoda powinna zostać udzielona na piśmie.

Edyta Duchnowska

Jest mi niezmiernie miło, że trafiłeś na mojego bloga. Nazywam się Edyta Duchnowska i jestem radcą prawnym i prowadzę Kancelarię Radcy Prawnego Edyta Duchnowska. Jeżeli masz jakieś pytania to możesz do mnie napisać: edyta@duchnowska.pl albo zadzwonić 602378913.