Żyjemy w erze szybkiej wymiany informacji, oraz powszechnego dostępu do nich. Nowości techniczne stosowane w jednym punkcie globu rozprzestrzeniają się po świecie z niespotykaną prędkością. Globalizacja sprawia więc, że w wielu dziedzinach wartości intelektualne stają się podstawą. Jednocześnie trudno porównać je do „zwykłych” rzeczy. Bo jak postawić obok siebie prawo ochronne do znaku towarowego i prawo własności roweru? W związku z tym funkcjonuje pojęcie takie jak własność intelektualna. Pozwala nam zebrać kilka zupełnie różnych obszarów, które chociaż różne, to charakteryzują się pewnymi cechami wspólnymi.
Czym jest własność intelektualna?
Na początku należy zaznaczyć, że własność intelektualna nie posiada swojej definicji w polskim systemie prawnym. Wynika to z tego, że obejmuje bardzo różne od siebie dziedziny – rozwijane w innym celu, chroniące inne wartości. Polski ustawodawca dostrzegając te różnice nie zdecydował się na wprowadzenie jednolitego pojęcia.
Z punktu widzenia prawa polskiego prawo własności intelektualnej regulowane jest m.in. w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, prawie własności przemysłowej, ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, kodeksie cywilnym oraz ustawie o ochronie baz danych. Ponieważ granice państwowe mają małe znaczenie w kontekście własności intelektualnej to dużą rolę odgrywają akty prawa unijnego oraz międzynarodowego.
Własność intelektualna – definicja WIPO
Niezależnie od tego, definicja własności intelektualnej została przyjęta przez Światową Organizację Własności Intelektualnej (w skrócie: WIPO), która jest jedną z organizacji wyspecjalizowanych ONZ.
Zgodnie z nią własność intelektualna to zbiór praw odnoszących się m.in. do: dzieł literackich, artystycznych i naukowych, interpretacji artystów interpretatorów oraz do wykonań artystów wykonawców, do fonogramów oraz do programów radiowych i telewizyjnych, wynalazków we wszystkich dziedzinach działalności ludzkiej, odkryć naukowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych i usługowych oraz nazw handlowych i oznaczeń handlowych, ochrony przed nieuczciwą konkurencją, wszelkich innych praw dotyczących działalności intelektualnej w dziedzinie przemysłowej, naukowej, literackiej i artystycznej
Własność intelektualna – ewolucja pojęcia
Jak widać, główne kategorie własności intelektualnej to prawo autorskie oraz prawo własności przemysłowej. Obecnie często mówi się również o trzecim elemencie – tzn. „know-how”. Własność intelektualna jest pojęciem rozwijającym się i dotyczy generalnie wyników ludzkiej kreatywności i inwencji. Będziemy więc mogli zaliczyć do niej to co powstało w drodze procesu myślowego, intelektualnego, i zostało ujęte w postaci materialnej.
Własność intelektualna – cechy wspólne
Prawa własności intelektualnych pojmowane są często wspólnie, ze względu na pewne tożsame cechy. Podstawową jest ich niematerialny charakter. W znacznej części mają charakter bezwzględny i wyłączny – przyznają właścicielowi monopol na pewne dobra. Zazwyczaj mają charakter majątkowy. Cechą, którą czujemy intuicyjnie jest zdolność do korzystania z nich bez możliwości ich wyczerpania – teoretycznie udostępnienie ich innej osobie nie powoduje żadnych kosztów po stronie udostępniającego.
Własność intelektualna – różnice wewnętrzne
Oczywiście podobieństwa w pewnym momencie się kończą. Własność intelektualna nie jest zbiorem spójnym. Jego częściom nie przysługuje również jednakowa ochrona. Jako przykładową różnice możemy wymienić m.in. moment powstania ochrony – w niektórych przypadkach będzie to pierwsza publikacja lub udostępnienie, natomiast w innych moment rejestracji, a więc wynik procedury urzędowej. Różny będzie także sposób ochrony (rodzaj roszczeń ochronnych) oraz czas jej trwania.
Z tych powodów własność intelektualna jako pojęcie często uznawana jest za pewne uproszczenie, niepotrzebnie spłycające kilka zupełnie odmiennych problemów prawnych. Niezależnie od tego funkcjonuje ono zarówno wśród osób zajmujących się prawem i nie tylko. Warto więc wiedzieć co się za nim kryje.
Jest mi niezmiernie miło, że trafiłeś na mojego bloga. Nazywam się Edyta Duchnowska i jestem radcą prawnym i prowadzę Kancelarię Radcy Prawnego Edyta Duchnowska. Jeżeli masz jakieś pytania to możesz do mnie napisać: edyta@duchnowska.pl albo zadzwonić 602378913.
Brak komentarzy