Powszechność Internetu, wymiany informacji i dostępu do kultury zdecydowanie sprzyja zdobywaniu popularności przez licencje Creative Commons. Większość użytkowników Internetu zapewne zetknęło się z nimi nie raz. Mało kto jednak zgłębia ich znaczenie. Dlatego też wiedza o ich rzeczywistym zakresie jest zazwyczaj niepełna lub błędna.
Czym są licencje Creative Commons?
Licencje Creative Commons to gotowe wzory pozwalające twórcy udzielić licencji dotyczącej jego dzieła, dostosowanej do jego wymagań. Punktami oparcia jest tutaj 4 główne elementy, które omówimy w tym wpisie. Założeniem głównym jest odejście od zasady „wszystkie prawa zastrzeżone” w kierunku „pewne prawa zastrzeżone”. W kontekście licencji Creative Commons pojawia się często twierdzenie, że pozwalają na całkowicie dowolne działanie i wykorzystanie utworów przez licencjobiorcę. Nie jest to prawda, a paradoksalnie licencje Creative Commons łatwo złamać. Od razu należy również zaznaczyć, że licencje Creative Commons mogą obejmować także utwory dostępne poza Internetem, chociaż kojarzą się raczej głównie z siecią.
Licencje Creative Commons
Funkcjonuje sześć typów licencji Creative Commons, powstałych z dobranego przez twórcę zestawu ograniczeń. Typ licencji oznaczany jest poprzez skróty. Podstawą każdego jest rdzeń „CC”, który oznacza możliwość dowolnego rozpowszechniania utworu. Oczywiście, za tymi skrótami kryją się pełne postanowienia dotyczące licencji. Pełen tekst licencji udostępnia organizacja Creative Commons odpowiedzialna za jego przygotowanie. Sama treść licencji przygotowywana jest z założeniem, by dopasować ją do różnych porządków prawnych jednocześnie. Z tego powodu znaleźć można w nim elementy niedopuszczalne albo zbyt skrótowo i ogólnie ujęte z punktu widzenia prawa polskiego. Warto też wiedzieć, że licencje Creative Commons nie są przeznaczone do utworów będących oprogramowaniem.
Ograniczenia – Uznanie autorstwa
Podstawowym ograniczeniem, obejmującym wszystkie licencje Creative Commons jest uznanie autorstwa, oznaczane jako „BY”. Utwór oznaczony licencją typu „CC BY” może być w zależności od jego charakteru swobodnie kopiowany, rozpowszechniany czy modyfikowany. Warunkiem jest oznaczenie autora utworu oraz typu licencji.
Ograniczenia – Utwory zależne
Dwa kolejne ograniczenia oznaczane skrótami „SA” i „ND” dotyczą utworów zależnych, i wykluczają się nawzajem. Licencja „CC BY-SA” ogranicza rozpowszechnianie utworu objętego licencją w ten sposób, że utwory zależne powstałe na bazie utworu mogą być udostępniane jedynie na podstawie tej samej licencji. Jeżeli więc dokonamy tłumaczenia utworu objętego tą licencją, to możemy udostępnić go jedynie na podstawie takiej samej licencji.
Innym rozwiązaniem jest użycie licencji „CC BY-ND” która zabrania korzystania i rozpowszechniania utworów zależny powstałych na bazie oznaczonego utworu. Musi być on więc zawsze w swojej oryginalnej formie.
Licencje Creative Commons – użycie niekomercyjne
Ostatnim ograniczeniem jest „NC”, które zabrania komercyjnego, zarobkowego wykorzystania, kopiowania i rozpowszechniania utworu. Pełne oznaczenie licencji to „CC BY-NC”. Co ważne, Twórca zawsze ma dowolność w dobieraniu ograniczeń wymienionych powyżej. Możliwe jest więc udostępnienie utworu na licencjach „CC BY-NC-SA” i „CC BY-NC-ND”.
Jak wykorzystać utwór na licencji Creative Commons?
Osoba, która chce wykorzystać utwór objęty jedną z licencji Creative Commons zobowiązany jest do umieszczenia tzw. notki licencyjnej. W niej powinien oznaczyć przede wszystkim autora, tytuł utworu oraz rodzaj licencji jaką jest on objęty. Ten cel można spełnić poprzez użycie odpowiedniego skrótu i podanie linku do treści licencji.
Twórca udostępniający utwór na jednej z licencji Creative Commons musi jedynie oznaczyć to w sposób oczywisty i jednoznaczny (np. poprzez oświadczenie, wykorzystanie znaku graficznego rodzaju licencji, odesłanie do pełnego tekstu licencji itd.).
Creative Commons 0
Creative Commons 0 nie jest licencją, a oznaczeniem przekazania utworu do domeny publicznej. Możemy nazwać to zrzeczeniem się wszelkich praw autorskich, w tym prawa do oznaczenia utworu. Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że na gruncie polskiego prawa nie jest to możliwe, ponieważ prawa autorskie osobiste pozostają niezbywalne oraz przypisane do twórcy, niezależnie od jego oświadczenia o zrzeczeniu się ich.
Podsumowanie
Licencje Creative Commons wciąż są rozwijane i dostosowywane do potrzeb twórców. Wbrew pozorom, nie są to jednak licencje całkowicie wolne i dosyć łatwo naruszyć ich warunki, np. nie oznaczając autora. Co istotne, w takim przypadku autorowi przysługują wszystkie roszczenia wynikające z prawa autorskiego. Warto więc zapoznać się chociażby ze skrótową informacją na temat licencji albo też całym jej tekstem.
Jest mi niezmiernie miło, że trafiłeś na mojego bloga. Nazywam się Edyta Duchnowska i jestem radcą prawnym i prowadzę Kancelarię Radcy Prawnego Edyta Duchnowska. Jeżeli masz jakieś pytania to możesz do mnie napisać: edyta@duchnowska.pl albo zadzwonić 602378913.
Brak komentarzy