Twórcę i utwór łączy nierozerwalna więź. Ustawodawca podkreślił jej istnienie wyróżniając obok autorskich praw majątkowych także prawa osobiste. O pojęciu – autorskie prawa osobiste pisaliśmy we wcześniejszym wpisie. Te dwa zespoły praw różnią się diametralnie, ze względu na swoją naturę. Prawa majątkowe mają głównie znaczenie finansowe. W związku z tym stanowią one przedmiot dziedziczenia i obrotu. Nieco inaczej wygląda status praw osobistych. Czy autorskie prawa osobiste są dziedziczone?
Autorskie prawa osobiste
Celem autorskich praw osobistych jest wyraźne podkreślenie osoby twórcy w kontekście utworu i jego odbioru przez osoby trzecie. W związku z tym twórcy przysługuje przede wszystkim prawo do autorstwa utworu, oznaczenia go swoim imieniem, nazwiskiem lub pseudonimem. Wyróżniamy także w szczególności prawo do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania. Twórcy przysługuje także prawo do decyzji w zakresie pierwszego udostepnienia utworu oraz nadzoru nad sposobem jego korzystania.
Autorskie prawa osobiste nie wygasają wraz z upływem czasu i przysługują w zasadzie wiecznie. Autor nie może się ich zrzec ani przekazać, czy też sprzedać. Wynika to z ich natury i tego, że wywodzą się z samego stosunku autorstwa utworu.
Na gruncie tych cech rodzi się podstawowe pytanie. Czy autorskie prawa osobiste są dziedziczone?
Czy autorskie prawa osobiste są dziedziczone?
Po śmierci twórcy prawa majątkowe do utworów przechodzą na spadkobiorców. Mogą oni więc czerpać korzyści finansowe i ekonomiczne z twórczości spadkodawcy. Wiele osób zastanawia się, czy także autorskie prawa osobiste są dziedziczone. Na tak postawione pytanie trzeba odpowiedzieć przecząco. Dziedzic autora książki nigdy nie posiądzie więc prawa do oznaczenia jej swoim imieniem i nazwiskiem.
Czy autorskie prawa osobiste są dziedziczone? Kwestia roszczeń
Takie postawienie sprawy nie wyczerpuje jednak zupełnie tematu. Śmierć twórcy nie oznacza bowiem, że każdy kto naruszy jego prawa osobiste staje się bezkarny. Przepisy prawa autorskiego przewidują, że małżonek, a w razie jego braku zstępni, rodzice, rodzeństwo oraz zstępni rodzeństwa mogą wystąpić z powództwem o ochronę praw autorskich osobistych. Takie uprawnienie posiada także inna osoba po śmierci twórcy. Musi ją jednak wskazać za życia. Warto zwrócić uwagę, że jest to nieco inna kolejność niż przy dziedziczeniu. Małżonek ma bowiem pierwszeństwo przed dziećmi a wykonywanie ochrony praw autora ma charakter niepodzielny.
Dodatkowo, z roszczeniami wystąpić może także właściwe ze względu na rodzaj twórczości stowarzyszenie twórców lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
Czy autorskie prawa osobiste są dziedziczone? Katalog roszczeń po śmierci twórcy
Z jakimi roszczeniami mogą więc wystąpić podmioty uprawnione do swoistej opieki nad prawami osobistymi twórcy? Są to w zasadzie takie same roszczenia jakie przysługiwały twórcy za życia. Możliwe jest więc żądanie zaniechania naruszenia praw, usunięcia skutków naruszenia czy złożenia odpowiedniego oświadczenia przez naruszyciela.
Możliwe jest również uzyskanie zadośćuczynienia pieniężnego oraz żądanie aby osoba naruszającą prawa osobiste dokonała wpłaty na cel społeczny. Katalog roszczeń jest więc dość obszerny. A osoba dokonująca w imieniu zmarłego twórcy zabezpieczenia jego praw osobistych dysponuje poważnymi uprawnieniami.
Podsumowanie
Chociaż na pytanie o dziedziczenie autorskich praw osobistych należy odpowiedzieć przecząco, to nawet po śmierci twórcy podlegają ochronie. Każde ich naruszenie może wiązać się z reakcją uprawnionej osoby, a nawet sprawą sądową.
Jest mi niezmiernie miło, że trafiłeś na mojego bloga. Nazywam się Edyta Duchnowska i jestem radcą prawnym i prowadzę Kancelarię Radcy Prawnego Edyta Duchnowska. Jeżeli masz jakieś pytania to możesz do mnie napisać: edyta@duchnowska.pl albo zadzwonić 602378913.
Brak komentarzy