Wszyscy korzystamy z szeroko pojmowanych dzieł kultury a dostęp do nich nigdy nie był tak rozpowszechniony. Należy przy tym pamiętać, że autorzy, jako osoby żyjące ze swojej twórczości mają prawo do wynagrodzenia za wykorzystywanie utworów. Nie zawsze jest to łatwe w wyegzekwowaniu. Bez profesjonalnej obsługi prawnej oraz stałego monitorowania obszarów na których utwory mogą być wykorzystywane sytuacja pojedynczego twórcy wygląda na z góry przegraną. W praktyce funkcjonują więc organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, które pobierają i wypłacają tzw. tantiemy.
Tantiemy – definicja
Tantiemy to po prostu wynagrodzenie za wykorzystanie utworu, tzw. honorarium autorskie. Najczęściej kojarzy się z twórcami funkcjonującymi w przemyśle muzycznym, jednak takie zawężenie nie jest zasadne. Przysługuje ono po prostu twórcy albo innemu podmiotowi na który przeniesiono majątkowe prawa autorskie. Najczęściej ustalane w relacji stosunkowej do korzyści wykorzystującego (procentowo) lub kwotowo, za każde wykorzystanie utworu.
Kto wypłaca tantiemy?
Tantiemy może pobierać sam licencjodawca, jednak w często gromadzą je a następnie wypłacają organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (w skrócie OZZ). Ma to związek z wykorzystywaniem utworów przez bardzo wiele rozproszonych podmiotów. Twórca ma bardzo ograniczone możliwości dochodzenia swoich praw i wypłaty wynagrodzenia działając w pojedynkę. Z tego względu twórcy zrzeszają się w stowarzyszenia – OZZ. Dzięki temu tantiemy są skuteczniej dochodzone.
Organizacje zarządzania zbiorowego w Polsce
W Polsce funkcjonuje kilkanaście OZZ, które działają niezależnie od siebie, chroniąc interesy poszczególnych kategorii twórców. Do najbardziej rozpoznawalnych należą m.in.:
-ZAiKS (Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych – reprezentuje autorów),
– ZPAV (Związek Producentów Audio-Video – reprezentuje producentów),
– STOART (Związek Artystów Wykonawców – reprezentuje wykonawców),
– SAWP (Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych – reprezentuje wykonawców),
Ze względu na ogromne rozproszenie podmiotów korzystających z utworów objętych ochroną prawnoautorską funkcjonują organizacje zarządzania zbiorowego prawami autorskimi, które umożliwiają skuteczne dochodzenie praw twórców.
Komu należą się tantiemy?
Co do zasady każdy twórca, lub inny posiadacz majątkowych praw autorskich do utworu (np. następca autora – spadkobierca, który odziedziczył prawa) to podmiot uprawniony do pobierania tantiem. Autorskie prawa majątkowe opisywaliśmy tutaj. Tantiemy jako wynagrodzenie płacone są przez podmioty korzystające z utworów np. w Internecie, w radio, telewizji, przy prowadzeniu działalności gospodarczej itd. Warto przy tym pamiętać, że istnieje szereg wyjątków dotyczących wykorzystania utworów bez obowiązku wypłaty wynagrodzenia twórcy (tzw. dozwolony użytek). W takich sytuacjach oczywiście tantiemy nie zostaną wypłacone.
Ile wynoszą tantiemy?
Stawki ustalane są indywidualnie przez twórcę, lub też przez OZZ. Organizacje ustalają je w regulaminach i tabelach lub w odrębnych umowach z podmiotami wykorzystującymi utwory. Ich wysokość zależna jest od wielu czynników – m. in. od tego w jaki sposób, gdzie, oraz w jakim celu oraz ile razy wykorzystywany jest utwór.
Czy OZZ zarabiają na tantiemach?
Co istotne, OZZ są organizacjami, które nie prowadzą działalności zarobkowej. Wszystkie pobrane kwoty, pomniejszone o koszty działalności organizacji, są więc wypłacane twórcom. Co ciekawe, także twórca może liczyć w wielu przypadkach na tantiemy z okresu, w którym nie należał jeszcze do OZZ. Musi jednak udowodnić, że był w tym okresie podmiotem uprawnionym do pobrania wynagrodzenia. Tantiemy mogą „czekać” na twórcę generalnie od 3 do 10 lat, tj. do upływu okresu przedawnienia roszczeń.
Jest mi niezmiernie miło, że trafiłeś na mojego bloga. Nazywam się Edyta Duchnowska i jestem radcą prawnym i prowadzę Kancelarię Radcy Prawnego Edyta Duchnowska. Jeżeli masz jakieś pytania to możesz do mnie napisać: edyta@duchnowska.pl albo zadzwonić 602378913.
Brak komentarzy