Twórcy zawierając umowę z potencjalnym klientem bardzo często nie wiedzą jak zabezpieczyć swoje interesy. Niekiedy tak zależy nam na współpracy, że ignorujemy takie „szczegóły”, Często wynika to jednak z braku wiedzy o podstawowych instytucjach prawnych. Należą do nich zadatek i zaliczka, które zazwyczaj w odbiorze potocznym rozumiane są jako tożsame. Jest to jednak bardzo mylne przekonanie a zadatek i zaliczka, chociaż podobne, to istnieją pomiędzy nimi fundamentalne różnice. Oczywiście oznacza to, że pewnych sytuacjach jedno z nich będzie dla Ciebie jako twórcy korzystniejsze.
Zadatek i zaliczka w umowie
Wprowadzenie do umowy zadatku lub zaliczki jest podstawowym sposobem zabezpieczenia się twórcy pod względem finansowym. Stosowane są m.in. w umowach o wykonanie dzieła. O tym co powinna zawierać umowa o dzieło pisalismy już w jednym z wpisów. Zazwyczaj poprosi o nie fotograf przed wykonaniem sesji, czy np. autor scenariusza lub grafiki przed rozpoczęciem pracy. Oczywiście każda umowa w obrocie powinna zawierać w sobie jakąś formę zabezpieczenia – co służy zapewnieniu jej wykonania i stabilizacji stosunku pomiędzy stronami. Jednak czy zadatek i zaliczka gwarantują taką samą ochronę?
Zaliczka
Zaliczka wynika zawsze z umowy zawartej pomiędzy Stronami, lub też aneksu do niej. Co do zasady, jest to po prostu cześć wynagrodzenia, która wypłacana jest w innym terminie. Z tego względu zachowuje ona wszystkie cechy wynagrodzenia, co może nieść za sobą negatywne dla wykonawcy umowy konsekwencje. Nie jest to bowiem zabezpieczenie strony na wypadek niewykonania umowy. Zaliczka powinna bowiem zostać zwrócona zamawiającemu, jeżeli umowa nie została wykonana, niezależnie od przyczyny. Skoro umowa nie doszła do skutki, wynagrodzenie nie należy się. Jeżeli więc zamówiona przez klienta sesja fotograficzna zostanie odwołana, to musisz zwrócić pobraną zaliczkę.
Zadatek
Zadatek nie musi wynikać bezpośrednio z zawartej umowy. Jeżeli decydujemy się niego warto to jednak opisać. W przeciwieństwie do zaliczki nie jest częścią wynagrodzenia, a oddzielnym świadczeniem. Najczęściej wynosi on od kilkunastu do kilkudziesięciu procent wartości wynagrodzenia. Powinien zostać pobrany przy zawarciu umowy – a więc w tym samym czasie lub miejscu. Możliwe jest również ustalenie innego terminu, należy to jednak uregulować tak, aby nie było w tym zakresie żadnych wątpliwości.
Zadatek i zaliczka w przypadku prawidłowego wykonania umowy
W przypadku, gdy umowa zostaje wykonana zgodnie z jej założeniami przez obie strony nie ma różnicy którą z instytucji zastosowaliśmy. To z tej przyczyny zadatek i zaliczka wciąż są wzajemnie ze sobą mylone i utożsamiane. Wszak większość umów ostatecznie zostaje zrealizowana. Taka sytuacja rodzi bardzo prosty skutek – zarówno zaliczka jak i zadatek zostają zaliczone na poczet wynagrodzenia przewidzianego w umowie. Różnice są natomiast odczuwalne, gdy umowa z jakiegoś powodu napotyka przeszkody w realizacji.
Zaliczka a pokrycie kosztów wykonania umowy
Warto wiedzieć, że jeżeli zaliczka pokryła przygotowania do wykonania umowy – np. zakup rekwizytów lub materiałów, to co do zasady nie musisz jej zwracać. Inaczej będzie tylko gdy umowy nie wykonano z twojej winy. Aby potrącić wykorzystaną cześć zaliczki należy jednak udowodnić poniesione wydatki oraz ich związek z przygotowaniami do wykonania umowy.
Zadatek a odstąpienie od umowy
Jeżeli strony wprowadziły do swojego stosunku prawnego zadatek a jedna ze stron nie wywiązuje się ze swoich obowiązków, to druga ze stron ma prawo do odstąpienia od umowy. Takie oświadczenie powinno mieć formę pisemną, dla celów dowodowych. Dopiero gdy druga ze stron będzie miała możliwość zapoznania się z nim, aktualizuje się funkcja zabezpieczająca zadatku.
Jeżeli strona, która odstąpiła od umowy otrzymała wcześniej zadatek – może zachować go. Nie musi więc dokonać zwrotu jak w przypadku zaliczki. Jeżeli więc klient wpłacił zadatek a następnie odwołał sesję fotograficzną, to masz prawo do zachowania tej kwoty – o ile wcześniej odstąpisz od umowy. Należy jednak pamiętać, że jeżeli wina za niewykonanie umowy spoczywa na twórcy, to w tej sytuacji strona, która dała zadatek może żądać zapłaty kwoty dwukrotnie wyższej. Dlatego też nie jest prawdziwe stwierdzenie, że zadatek jest jednoznacznie zawsze bezpieczniejszym wyborem dla twórcy.
Zadatek a niewykonanie umowy – wyjątek
Jeżeli umowa między stronami została rozwiązana na mocy porozumienia, albo nie można było jej wykonać ze względu na okoliczności niezależne od stron, to nie ma możliwości zachowania zadatku, albo żądania jego dwukrotności. Tak samo będzie w przypadku, gdy umowa nie została wykonana z przyczyna za którą odpowiedzialne są obie strony. W takiej sytuacji z zadatkiem należy postąpić jak z zaliczką i zwrócić go wpłacającemu. Ta regulacja ma szczególne znaczenie w obecnej sytuacji epidemii. Jeżeli więc klient wpłacił zadatek przy umowie o wykonanie sesji fotograficznej w określonym miejscu, które było niedostępne w czasie epidemii, to nie możesz zachować tej kwoty i musisz ją zwrócić. Oczywiście istnieje też możliwość modyfikacji umowy i zmiany terminu lub miejsca wykonania sesji.
Podsumowanie
Jak widać zadatek i zaliczka są całkowicie odrębnymi instytucjami. Warto mieć to na uwadze zawierając umowę. W większości przypadków korzystniejszy dla twórcy okaże się zadatek, jednak w przypadku gdy to on doprowadzi do niewykonania umowy – zabezpieczonym będzie zamawiający.
Zaliczka i zadatek to instytucje podobne ale jednak odrębne i różniące się od siebie. Odrębności nie uświadczymy gdy umowa zostanie wykonana prawidłowo. W przypadku, gdy z jakiegoś powodu to nie nastąpi zaliczka podlega zwrotowi, a zadatek najczęściej będzie zatrzymany przez wykonawcę. Chyba, że to po jego stronie leży przyczyna niewykonania umowy. W takim wypadku zobowiązany będzie do zapłaty dwukrotności zadatku.
Jest mi niezmiernie miło, że trafiłeś na mojego bloga. Nazywam się Edyta Duchnowska i jestem radcą prawnym i prowadzę Kancelarię Radcy Prawnego Edyta Duchnowska. Jeżeli masz jakieś pytania to możesz do mnie napisać: edyta@duchnowska.pl albo zadzwonić 602378913.
Brak komentarzy