Plagiat to pojęcie którym zajmowaliśmy się na blogu ostatnio. Warto jednak zająć się także powszechnymi mitami na ten temat. Wiele osób nie rozumie bowiem istoty utworu w świetle prawa autorskiego. Stąd przekonanie, że pewne operacje, w zasadzie techniczne, pozwolą z jednej strony przedstawić utwór innej osoby jako własny, a z drugiej uniknąć konsekwencji. Największym wrogiem takich osób jest tzw. antyplagiat.
Plagiat
Przypomnijmy krótko, że plagiat polega na przypisaniu sobie autorstwa cudzego utworu albo też jego części. Może polegać na przejęciu cudzego utworu w całości, lub też użyciu we własnym utworze części twórczości innej osoby. Plagiatem będziemy mieli do czynienia także wtedy, gdy dokonano zmian pozornych. Należą do nich m.in. używanie synonimów, zamienników, zmiany w strukturze zdań itd. Wszystkie zmiany tego typu zostaną wychwycone przez antyplagiat ale i mogą zostać zarzucone w postępowaniu sądowym przeciwko plagiatorowi.
Antyplagiat – Jednolity System Antyplagiatowy
Antyplagiat to pojęcie znane przede wszystkim studentom i doktorantom. Od roku 2019 r. działa bowiem Jednolity System Antyplagiatowy, który służy do sprawdzania i weryfikacji prac dyplomowych. Pozwala on określić stopień w jakim praca została „splagiatowania”. Na rynku działało jednak, i wciąż działa, wiele tożsamych usług. W tym miejscu warto podkreślić, że splagiatować można nie tylko utwory pisane, ale i wszystkie inne – muzyczne, graficzne, plastyczne itd. Także dla nich możliwe jest stworzenie narzędzi analizujących stopień podobieństwa do innych utworów.
Istota utworu a antyplagiat
Okazuje się, że wiele osób traktuje utwory jedynie jako zbiór elementów – np. powieść jako zbór zdań. W tym rozumieniu pewne zmiany nie mające charakteru twórczego, ale jednak ingerujące w utwór na podstawowym poziomie pozwalają uniknąć plagiatu. Jest to bardzo mechaniczne podejście do tej tematyki, zupełnie niezgodne z duchem prawa autorskiego. Utworem w rozumieniu ustawy jest twórczy rezultat pracy człowieka, o indywidualnym charakterze. Utwór musi być w pewien sposób nowy czy też nowatorski. Jednocześnie konieczne zawarcie w utworze tzw. piętna twórcy, co oznacza, że mógł być on dziełem w zasadzie tylko tej osoby, ze względu na jej cechy. To jest właśnie co do zasady cel jaki ma przed sobą antyplagiat – wykryć owe zmiany techniczne i wskazać, gdzie autor nie przejawiał działalności twórczej.
Mity na temat unikania plagiatu
W związku z pojęciem plagiatu funkcjonuje bardzo wiele mitów, wywodzących się zapewne głównie od studentów próbujących oszukać antyplagiat – oprogramowanie służące do określania „zapożyczeń” z innych utworów. Niektórzy twierdzą, że wystarczy zmienić 30% lub 33% oryginału aby uniknąć zarzutu plagiatowania. Inni posuwają się do 50% – co drugie słowo lub zdanie itd.
Żadne z takich rozwiązań nie będzie jednak w rzeczywistości chronić przed plagiatem. Dochodzi do niego wtedy gdy wykorzystujemy fragmenty innych utworów w takim stopniu, że nie można już mówić o działalności twórczej plagiatora. Żadna matematyczna formuła czy zasada nie pozwala więc na jednoznaczne określenie czy do plagiatu doszło. W praktyce nawet jedna niewielka zmiana może zaważyć na oryginalności utworu. W innych przypadkach szereg dużych, widocznych zmian względem oryginału zostanie uznany za zasłonę pod którą kryje się plagiat.
Kary za plagiat
Ze względu na powszechne przekonanie o pewnej bezkarności plagiatorów, trzeba przypomnieć, że ich działalność może wiązać się z poważnymi konsekwencjami. Prawowity twórca może w ramach ochrony praw autorskich użyć kilku narzędzi. Możliwe jest domaganie się m.in. usunięcia skutków naruszeń, wypłaty zadośćuczynienia czy wpłaty na cel społeczny. Dodatkowo, plagiat może wiązać się także z odpowiedzialnością karną – grozi za niego grzywna, ograniczenie wolności lub jej pozbawienie do lat 3. Oczywiście dodatkowo na plagiatorze ciąży piętno oszusta, które w znacznym stopniu ogranicza możliwości dalszej kariery w branży kreatywnej.
Jest mi niezmiernie miło, że trafiłeś na mojego bloga. Nazywam się Edyta Duchnowska i jestem radcą prawnym i prowadzę Kancelarię Radcy Prawnego Edyta Duchnowska. Jeżeli masz jakieś pytania to możesz do mnie napisać: edyta@duchnowska.pl albo zadzwonić 602378913.
Brak komentarzy