Ochrona autorskich praw osobistych

Ochrona autorskich praw osobistych jest jednym z podstawowych celów prawa autorskiego. O pojęciu – autorskie prawa osobiste pisaliśmy we wcześniejszych wpisach. Autorskie prawa osobiste nie mają one charakteru ekonomicznego i co do zasady autor nie ma z nich korzyści finansowych, to dla wielu twórców są nawet ważniejsze niż prawa majątkowe. Ich naruszenia czasami są więc o wiele bardziej dotkliwe. Twórcy stosunkowo często korzystają więc z możliwości jakie daje ochrona autorskich praw osobistych.

Naruszenie autorskich praw osobistych

Naruszenie autorskich praw osobistych twórcy może polegać na naruszenia jego prawa do autorstwa i oznaczenia utworu swoimi danymi. Może objawiać się także naruszeniem treści i formy utworu a nawet jego nierzetelnym wykorzystaniem. Naruszenie stanowić będą więc wszystkie działania, które w jakikolwiek sposób godzą w więź pomiędzy autorem i utworem. Najbardziej typowym przykładem naruszenia autorskich praw osobistych jest tzw. plagiat, a więc przypisanie sobie autorstwa cudzego utworu.

Ochrona autorskich praw osobistych

Ochrona autorskich praw osobistych może polegać na zastosowaniu środków w ramach postępowania cywilnego oraz karnego. Dodatkowo, w niektórych przypadkach naruszyciel może ponieść sankcje dyscyplinarne. Możliwe jest to w przypadku studentów czy też nauczycieli akademickich.

Generalnie odpowiedzialność za naruszenie ma charakter obiektywny. Oznacza to, że nie ma znaczenia wina naruszyciela. Nieistotne pozostają jego dobra lub zła wiara czy też umyślność. Liczy się sam fakt dokonania naruszenia. Z niektórymi roszczeniami twórca może wystąpić jednak tylko w przypadku gdy sprawcy można przypisać winę.

Ochrona autorskich praw osobistych w przypadku zagrożenia naruszenia

Zagrożenie naruszenia to stan w którym w którym istnieje realna obawa i ryzyko, że prawa autora zostaną naruszone. Do samego naruszenia jeszcze więc nie doszło. Twórca ma jednak uzasadnione powody to twierdzenia, że naruszyciel poczynił już przygotowania. Przykładem może zapowiedź wydania albumu muzycznego, który zdaniem twórcy z pewnością jest plagiatem.

W takim przypadku twórca może wystąpić z roszczeniem o zaniechanie działań zagrażających jego prawom. Twórca żąda więc aby naruszyciel zaprzestał bezprawnych działań godzących w osobiste prawa autora.

Ochrona autorskich praw osobistych– usunięcie skutków naruszenia

Jeżeli do naruszenia już faktycznie doszło, twórca może żądać usunięcia jego skutków. Może mieć to w szczególności formę złożenia przez naruszyciela odpowiedniego oświadczenia. Wybór tego w jaki sposób skutki naruszeń mają zostać usunięte jest jednak zależny od charakteru naruszenia oraz okoliczności danej sprawy. Przykładem może być zobowiązanie do usunięcia ze strony internetowej artykułu, który stanowi plagiat albo też ponowne opublikowanie utworu, bez dokonanych naruszeń.

Ochrona autorskich praw osobistych– zadośćuczynienie

Przy spełnieniu określonych przesłanek możliwe jest otrzymanie przez twórcę zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Naruszenie dokonane musi zostać bezprawnie a sprawcy trzeba przypisać winę. Wysokość zadośćuczynienia zależy przede wszystkim od rodzaju naruszenia, w tym jego zasięgu i intensywności. Istotne jest też z jakich pobudek działał sprawca oraz jak odnosi się do tego twórca oraz jak wpłynęło to na jego renomę. W praktyce ogólne określenie na jak wysokie zadośćuczynienie może liczyć twórca jest więc niemożliwe.

Ochrona autorskich praw osobistych– wpłata na cel społeczny

Twórca może również żądać aby sprawca naruszenia wpłacił określoną kwotę na wskazany cel społeczny. Może być nim np. organizacja pożytku publicznego. To roszczenie dochodzone może być łącznie z zadośćuczynienie, zamiast niego albo też alternatywnie.

Ochrona autorskich praw osobistych– ciężar dowodu

Co istotne, przy dochodzeniu roszczeń z tytułu naruszenia autorskich praw osobistych ciężar dowodu leży po stronie twórcy. Musi on wykazać, że do naruszenia doszło a więc dowieść, że wszelkie podnoszone okoliczności rzeczywiście mają lub miały miejsce.

Ochrona autorskich praw osobistych– sankcje karne

Dodatkowo ustawa o prawie autorskim zawiera przepisy karne dotyczące odpowiedzialności za naruszenie osobistych praw autorskich.

Popełnienie plagiatu, wprowadzenie w błąd co do autorstwa utworu, czy też rozpowszechnienie go bez oznaczenia twórcy zagrożone jest grzywną, ograniczeniem wolności do lat 3. Taką samą kara grozi osobie rozpowszechniającej utwór w wersji opracowania, artystycznego wykonania bez oznaczenia twórcy. Podobnie zagrożone jest zniekształcanie utworu.

Edyta Duchnowska

Jest mi niezmiernie miło, że trafiłeś na mojego bloga. Nazywam się Edyta Duchnowska i jestem radcą prawnym i prowadzę Kancelarię Radcy Prawnego Edyta Duchnowska. Jeżeli masz jakieś pytania to możesz do mnie napisać: edyta@duchnowska.pl albo zadzwonić 602378913.