Bez kategorii, Prawa autorskie

Kim jest twórca?

Kim jest twórca?

Kim jest twórca? Określenie to brzmi bardzo dumnie, wręcz tytularnie. Pierwsze skojarzenia jakie z nim masz to zapewne artysta, wirtuoz, gwiazda czy też osoba nieprzeciętnie uzdolniona. Z perspektywy prawa autorskiego twórca nie musi być jednak kimś powszechnie znanym i cenionym. Okazuje się, że twórcą może być – i bywa – każdy z nas.

Kim jest twórca?

Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach powszechnych prawo autorskie przysługuje twórcy. Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu. Jest to podstawowa zasada, która jak widać nie stawia przed kandydatem na twórcę właściwie żadnych wymogów.

Jak widać, pojęcie twórcy jest ściśle związane, wręcz pochodne od definicji utworu. O utworze pisaliśmy szerzej w poprzednim wpisie 
przypomnijmy więc jedynie krótko, że jest nim każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Nawet jednak z definicji ustawowej możemy wyciągnąć pewną niezbędną dla twórcy cechę. Otóż musi być on osobą fizyczną. Nie ma przy tym znaczenia status tej osoby. Bez znaczenia pozostają takie kategorie jak wiek, wykształcenie, zdolność do czynności prawnej, zamiar czy nawet świadomość tworzenia utworu. O ile działanie osoby doprowadzi do jego powstania, nawet przypadkowo, to zostanie ona twórcą.

Kto nie może być twórcą?

Mimo, że pojęcie twórcy jest bardzo szerokie, to musimy także jasno stwierdzić kiedy nie można o nim mówić.

Przede wszystkim twórcą nie może być osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. Oznacza to, że autorstwa utworu nie możemy przypisać takim podmiotom jak m.in. spółki prawa handlowego, spółka cywilna, wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie, związki zawodowe, fundacje, stowarzyszenia itd.

Twórcą nie może być również rzecz martwa, zwierzę, roślina, czy też inny element natury lub sił przyrody. Nie sposób udowodnić w tym przypadku walor twórczego myślenia. Oczywiście najbardziej kontrowersyjną z tych kategorii są zwierzęta. Obecnie wśród teoretyków prawa toczy się dyskusja, czy zwierzę może być np. twórcą zdjęcia czy rysunku, jednak nie znalazła ona swojego odzwierciedlenia w aktualnie obowiązujących przepisach prawa.

Osobną kategorią są programy komputerowa i tzw. sztuczna inteligencja. Cechuje się ona tym, że jej działanie bywa samodzielne, nieprzewidywalne i niezależne od osoby programisty lub osoby obsługującej dany sprzęt. Wiele osób doszukuje się więc w jej działaniu elementu kreatywności. Jednak ze względu na to, że nie jest ona osobą obecnie wyklucza się możliwość przypisania sztucznej inteligencji autorstwa utworu.

Współtwórca

Nie ma żadnych przeszkód aby uznać, że dany utwór ma więcej niż jednego autora. W takim przypadku mówimy o współtwórcach. Należy przy tym oceniać, że taką osobą jest każdy kto wniósł wkład twórczy do stworzenia utworu. Chodzi przy tym o aktywny, twórczy i czynny udział tej osoby, który prowadzi do powstania utworu. Warto więc zaznaczyć, że nie chodzi o pomoc w kwestiach technicznych, dostarczenie materiałów itd.

Współtwórcy, to w zasadzie „współwłaściciele” utworu, którzy posiadają w nim domyślnie takie same, równe „udziały”. Istnieje jednak możliwość określenia ich wielkości.

Kiedy twórca nabywa swoje prawa?

Przyznanie twórcy praw autorskich jest automatyczne i niezależne od jego woli. Nie musi on podejmować w tym celu żadnych czynności, ani nawet mieć o tym wiedzy. Ustawa wprost stanowi, że ochrona prawno-autorska przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności. Jako twórca jesteś więc zawsze podmiotem pierwotnie uprawnionym w zakresie wszystkich praw i korzyści płynących z prawa autorskiego. Prawa twórcy powstają z chwilą ustalenia (uzewnętrznienia) utworu.

Prawa przysługujące twórcy są dość rozbudowane i zróżnicowane. Warto więc każdemu poświęcić osoby wpis. Już w kolejnym omówimy podstawowy obiekt zainteresowania twórców, ale także innych podmiotów z branży kreatywnej – autorskie prawa majątkowe.

Napisane przez - - 10620 Views

Brak komentarzy

Komentarze

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *