Licencje

W swojej praktyce często spotykam się z twierdzeniami, że wystawienie faktury albo rachunku jest równoznaczne z udzieleniem licencji. Zdarza się bardzo często, że taki dokument nie zawiera w swojej treści żadnych dodatkowych informacji poza słowem „licencja” i wysokością wynagrodzenia. Oczywiście w dobie internetu często taki dokument wysyłamy jest poprzez drogę elektroniczną i nie jest podpisywany ani przez wystawcę ani przez odbiorcę.

Czy w taki razie chodzi co zawarcia ważnej umowy licencyjnej? Co powinna zawierać idealna umowa licencyjna? Wydaje mi się, że bardzo często nie jesteśmy świadomi czym jest umowa licencyjna i jakie elementy powinna zawierać w swojej treści i czy w ogóle musimy podpisywać umowę na piśmie.

Dlatego postanowiłam przybliżyć Wam obowiązując w tym zakresie przepisy.

Licencja rodzaj

Umowa licencyjna upoważnia do korzystania z cudzego utworu. Autor nie wyzbywa się swoich praw, a osoba trzecia może z tego utworu legalnie korzystać na mocy upoważnienia zwanego właśnie licencją.

Licencja może być wyłączna i niewyłączna.

Myślę, że odróżnienie obu rodzajów umów nie wywołuje w praktyce wielu problemów.

Licencja wyłączna oznacza, że autor nie może zawrzeć żadnej kolejnej umowy licencyjnej upoważniającej dalsze osoby do korzystania z utworu w czasie obowiązywania pierwszej umowy licencyjnej. Podmiot nabywający licencje wyłączną uzyskuje gwarancję, że w okresie jego licencji wyłącznej nikt poza nim nie nabędzie prawa do korzystania z utworu w takim samym zakresie.

Licencją niewyłączna oznacza, że w okresie jej trwania twórca może zawierać kolejne umowy licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu i każda z osób posiadających licencją niewyłączną w tym samym czasie będzie mogła korzystać z utworu.

Pola eksploatacji licencji

Umowa licencyjna powinna wskazywać jakie pola eksploatacji obejmuje. Oczywiście strony umowy mogą posłużyć się polami eksploatacji wskazanymi w ustawie albo możliwe jest opisowe wskazanie pól eksploatacji. Istotne jest alby dokładnie wskazać zakres udzielonego upoważnienia, aby nie było pomiędzy stronami żadnych wątpliwości i sporów w okresie obowiązywania licencji.

Odpłatność licencji

Odpłatność nie jest bezwzględnie wymaganym elementem licencji.

Jeżeli w umowie licencyjnej nie postanowiono inaczej, autorowi przysługuje wynagrodzenie z tytułu udzielenia licencji. Jeżeli więc umowa będzie milczała w tym temacie to wynagrodzenie będzie należne. Jeżeli kwota wynagrodzenia nie zostanie dokładnie wskazana w umowie i nie będzie wynikało z jej treści, że licencja udzielona jest nieodpłatnie, to wynagrodzenie określa się z uwzględnieniem zakresu udzielonego prawa oraz korzyści wynikających z korzystania z utworu. W praktyce więc realny jest spór co do wysokości wynagrodzenia, dlatego też rekomenduję dokładne wskazanie w umowie kwoty wynagrodzenia za udzielenie licencji. Jeżeli licencja ma być nieodpłatna to również należy to dokładnie wskazać w umowie, że jest ona nieodpłatna.

W praktyce wynagrodzenie może być określone za całość pól eksploatacji albo wskazywać wysokość wynagrodzenia za każde z pól.
Warto podkreślić, że jeżeli umowa w tym zakresie nie będzie zawierała jednoznacznych zapisów albo będą one nieprecyzyjne to twórca będzie może domagać się wynagrodzenia za każde z pól eksploatacji.

Warto również pamiętać, że ustawa o prawie autorskim daje twórcy możliwość domagania się podwyższenia wynagrodzenia w sytuacji, gdy korzyści nabywcy z tytułu korzystania z utworu w ramach praw licencyjnych będą pozostawały w rażącej dysproporcji do uzyskanego wynagrodzenia twórcy. W razie sporu o podwyższeniu wynagrodzenia decyduje sąd. O tym szerzej napiszę w kolejnym z wpisów.

Czas licencji

Umowa licencyjna może zostać zawarta na czas oznaczony albo na czas nieoznaczony.

Jeżeli umowa nie wskaże jaki jest jej okres obowiązywania to wówczas obowiązuje domniemanie, że licencja została udzielona na 5 lat. Oczywiście strony mogą swobodnie określać w umowie długość umowy licencyjnej, ale musza pamiętać, że umowa licencyjna zawarta na czas dłuższy niż 5 lat po upływie tego okresu przekształci się w umowę licencyjną zawartą na czas nieoznaczony.
W przypadku licencji na czas oznaczony ewentualna możliwość jej rozwiązania powinna zostać przewidziana w umowie wraz z przyczynami/powodami wypowiedzenia. W przypadku braku takich zapisów co do zasady umowa licencyjna nie może zostać wypowiedziana przed upływem okresu jej obowiązywania.

Licencja udzielana jest na czas nieoznaczony może zostać rozwiązana z zachowaniem okresów wypowiedzenia. Okresy wypowiedzenia mogą zostać przewidziane w umowie i wówczas będą zależne od stron zawierających umowę. Jeżeli jednak strony w umowie nie wskażą terminów wypowiedzenia, to umowa licencyjna będzie mogła zostać wypowiedziana z zachowaniem ustawowego terminu wypowiedzenia. Ustawowy termin wypowiedzenia wynosi rok ze skutkiem na koniec roku kalendarzowego.

Forma licencji

Na koniec warto zaznaczyć i przypomnieć, że umowa licencyjna wyłączna pod rygorem nieważności powinna zostać zawarta na piśmie.
Oznacza to, że licencja niewyłączna nie musi zostać zawarta na piśmie.

Umowa licencji niewyłącznej będzie obowiązywała nawet jak nie zostanie zawarta na piśmie, ale brak umowy może utrudnić ustalenie zakresu licencji. Wracając do naszego rachunku albo faktury, jeżeli dokument ten będzie dotyczył licencji niewyłącznej to licencja taka będzie wiążąca i będzie wiązała strony, nawet jak faktura albo rachunek zostanie wysłany tylko mailem i nie będzie zawierał fizycznych podpisów stron na takim dokumencie.

Jeżeli jednak będziemy chcieli związać się umową licencji wyłącznej to nie dojdzie do jej zawarcia ponieważ tak jak wskazałam powyżej licencja wyłączna musi zostać zawarta pod rygorem nieważności na piśmie, a więc musi dojść do podpisania jej fizycznie przez strony.

Przepisy ustawy dotyczące licencji w szerokim zakresie zostawiają możliwość ułożenia wzajemnych relacji stronom w samej umowie. Warto więc dokładnie wskazać w umowie wszystkie jej szczegóły, ponieważ ustawa w wielu miejscach przewiduje bezpośrednie zastosowanie jej zapisów w sytuacji, gdy strony nie przewidziały w umowie stosownych zapisów. Może więc zdarzyć się, że umowa zostanie uzupełniona przez regulacje ustawowe, które nie będą odpowiadały rzeczywistej intencji stron.

Edyta Duchnowska

Jest mi niezmiernie miło, że trafiłeś na mojego bloga. Nazywam się Edyta Duchnowska i jestem radcą prawnym i prowadzę Kancelarię Radcy Prawnego Edyta Duchnowska. Jeżeli masz jakieś pytania to możesz do mnie napisać: edyta@duchnowska.pl albo zadzwonić 602378913.